Nỗi đau của chàng Werther lấy quá trình yêu đương của chính bản thân Goethe và bi kịch tự sát của Giêrusalem, bạn ông, làm tài liệu thực tế[3]. Tháng 8 năm 1771, sau khi giành học vị thạc sĩ (Lizenziat), Goethe trở về quê ở Frankfurt và được mời làm luật sư tòa án bồi thẩm của thành phố, nhưng ông không muốn làm việc này mà chỉ thích đọc sách, sáng tác, đi bộ, lưu luyến thiên nhiên. Là một thành viên của giai cấp thị dân, Goethe sớm nhận ra rằng tuy giai cấp này có thực lực kinh tế nhưng vẫn là người bên lề của quyền lực, do quyền lập pháp nằm trong tay quý tộc phong kiến. Những thanh niên thị dân đương thời đã không có bất cứ một hoạt động gì để khích lệ họ tham gia, nên họ đành phải sống tạm bợ trong sự nghèo nàn về đời sống tinh thần. Tình cảnh chán nản, bi quan, trong tầng lớp thanh niên trở nên phổ biến. Chính bản thân Goethe, trong xúc cảm yếm thế kéo dài, đã từng có ý tưởng tự sát. Ông treo một thanh gươm ngắn lên đầu giường và thường muốn dùng nó kết thúc cõi đời, nhưng cuối cùng đã thoát khỏi ý tưởng này[4].

Tháng 5 năm 1772 Goethe đến thực tập ở tòa án chống án tối cao của đế quốc La Mã Thần thánh (Reichskammergericht) ở Wetzlar. Trong buổi vũ hội ông đã gặp cô gái Charlotte Buff, một cô gái có đôi mắt màu xanh lam, và trúng tiếng sét ái tình từ cô này, nhưng Buff đã đính hôn với một viên quan ngoại giao trẻ tuổi là Kesner. Mặc dù vậy, Goethe vẫn thường đến nhà Buff và chỉ mãi về sau, khi Michel bạn ông đến kịp mới có thể gỡ Goethe ra khỏi lưới tình. Tháng 9 cùng năm, Goethe lại yêu một cô gái mắt đen mang tên Macximilianni.

Giêrusalem, bạn của Goethe yêu đơn phương vợ một người đồng sự của mình và người đồng sự đã hạ lệnh đuổi anh ra khỏi nhà. Bị hạ nhục, Giêrusalem mượn khẩu súng lục của Kesner để tự sát, và sự kiện đã gây nên chấn động dư luận một thời. Khi Goethe trở lại Frankfurt biết tin bạn mất, đã bắt tay vào sưu tầm tài liệu liên quan.

Vào đầu năm 1774, Macximilianni đến Frankfurt và được mẹ đứng ra gả cho một thương nhân giàu có vùng đó, nhưng nàng và Goethe vẫn bí mật qua lại với nhau như thuở ban đầu. Chỉ ít lâu sau khi phát giác sự vụ, nhà phú thương kia đã từ chối không cho Goethe bén mảng tới nhà. Vào lúc đó Goethe chợt lý giải được lý do tại sao Giêrusalem biến ý tưởng tự sát thành hành động tự sát. Ông đã đóng cửa không tiếp khách, trong vòng 4 tuần hoàn thành sáng tác Nỗi đau của chàng Werther[4].